Νησί ή Λίμνη; – Ο Λογικός Γρίφος του Ντε Μόργκαν

Ο μαθηματικός και λογικός Augustus De Morgan (1806–1871), γνωστός για τους νόμους του στη λογική (Νόμοι του De Morgan), συνήθιζε να θέτει προκλητικά ερωτήματα για να δείξει πώς η γλώσσα και οι ορισμοί μας μπορεί να λειτουργούν με απρόσμενους τρόπους.

Ένα από αυτά τα ερωτήματα ήταν το εξής:

«Αν το βόρειο ημισφαίριο ήταν στεριά και όλο το νότιο ημισφαίριο νερό, θα έπρεπε να ονομάσουμε το βόρειο ημισφαίριο νησί ή το νότιο ημισφαίριο λίμνη;»

---

Ανάλυση

• Νησί: Κομμάτι στεριάς που περιβάλλεται από νερό.

• Λίμνη: Σώμα νερού που περιβάλλεται από στεριά.

Στο υποθετικό σενάριο:

• Το βόρειο ημισφαίριο (στεριά) περιβάλλεται πλήρως από νερό → είναι νησί.

• Το νότιο ημισφαίριο (νερό) περιβάλλεται πλήρως από στεριά → είναι λίμνη.

Και οι δύο περιγραφές είναι σωστές, απλώς αλλάζει το σημείο αναφοράς μας.

---

Το φιλοσοφικό μάθημα

Ο γρίφος δείχνει ότι οι έννοιες και οι ορισμοί μας εξαρτώνται από την οπτική γωνία.

Ένα και το αυτό αντικείμενο μπορεί να περιγραφεί με διαφορετικούς — ακόμη και αντίθετους — όρους, ανάλογα με το πλαίσιο.

Η παρατήρηση αυτή έχει εφαρμογές όχι μόνο στη γλώσσα, αλλά και στα μαθηματικά, τη λογική και τη φιλοσοφία, όπου η αλλαγή της οπτικής μπορεί να φανερώσει νέες, απρόσμενες όψεις ενός προβλήματος.

---

📌 Σχόλιο: Ο Ντε Μόργκαν, πέρα από τα αυστηρά μαθηματικά, αγαπούσε τα λεκτικά παιχνίδια και τα παράδοξα. Στην ερώτηση αυτή, η “σωστή” απάντηση ίσως είναι ότι… είναι και τα δύο!