Ο Χάρολντ Χότελινγκ (Harold Hotelling) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους οικονομολόγους του 20ού αιώνα. Με μαθηματικό υπόβαθρο και φιλοσοφική προσέγγιση, συνέβαλε καθοριστικά στη μαθηματικοποίηση των οικονομικών.
Η παραλία του Χότελινγκ
Ας φανταστούμε μια παραλία μήκους ενός μιλίου, όπου δύο πωλητές παγωτού θέλουν να στήσουν τα καροτσάκια τους. Προσφέρουν τις ίδιες γεύσεις στις ίδιες τιμές, και κάθε λουόμενος θα επιλέξει το πλησιέστερο καρότσι.
Αν κάποιος παρατηρούσε το πρόβλημα «απ’ έξω», θα έλεγε ότι η ιδανική λύση είναι τα δύο καροτσάκια να τοποθετηθούν ένα τέταρτο του μιλίου από τα αντίθετα άκρα της παραλίας. Έτσι, κανείς δεν θα χρειάζεται να περπατήσει πάνω από ένα τέταρτο του μιλίου για να αγοράσει παγωτό.
Η στρατηγική του ανταγωνισμού
Αν όμως δούμε το θέμα από τη σκοπιά ενός πωλητή, η λογική αλλάζει. Ο κάθε πωλητής εξυπηρετεί τη μισή παραλία, αλλά αν μετακινήσει το καρότσι του λίγο προς το κέντρο, θα προσελκύσει και πελάτες που βρίσκονται κοντά στη μέση. Αυτοί, που προηγουμένως ήταν αδιάφοροι, τώρα θα τον προτιμήσουν επειδή βρίσκεται λίγο πιο κοντά τους.
Όμως, ο αντίπαλος σκέφτεται το ίδιο. Έτσι, και οι δύο μετακινούνται σταδιακά προς το κέντρο — μέχρι να βρεθούν δίπλα-δίπλα στη μέση. Εκεί φτάνουν σε ένα σημείο ισορροπίας: κανείς δεν μπορεί να βελτιώσει τη θέση του μετακινούμενος περισσότερο.
Το αποτέλεσμα: καμία βελτίωση για τον πελάτη
Παρά τη φαινομενική «ισορροπία», οι λουόμενοι τελικά δεν ωφελούνται. Τώρα, πολλοί πρέπει να περπατήσουν πολύ περισσότερο για να φτάσουν στο πλησιέστερο καρότσι — κάποιοι ακόμη και μισό μίλι. Η αγορά βρήκε τη δική της σταθερότητα, αλλά όχι τη βέλτιστη λύση για την κοινωνία.
Αυτό είναι το παράδοξο του Χότελινγκ: ο ανταγωνισμός, αντί να διασπείρει την ποικιλία και να ωφελεί τον καταναλωτή, συχνά οδηγεί στη σύγκλιση.
Από την παραλία στην πολιτική και τις επιχειρήσεις
Η θεωρία του Χότελινγκ δεν περιορίζεται στα παγωτά. Εφαρμόζεται σε πολιτική, μάρκετινγκ και στρατηγική τοποθέτηση προϊόντων.
-
Οι πολιτικοί υποψήφιοι τείνουν να τοποθετούνται κοντά στο κέντρο του φάσματος, ώστε να προσελκύσουν τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους.
-
Οι εταιρείες συχνά καταλήγουν να προσφέρουν παρόμοια προϊόντα, σε παρόμοιες τιμές, με παρόμοιο σχεδιασμό.
-
Οι αντιπροσωπείες αυτοκινήτων ή τα καταστήματα ηλεκτρικών συσκευών συγκεντρώνονται στις ίδιες περιοχές, γιατί αυτό ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο απώλειας πελατών.
Αυτό το φαινόμενο, γνωστό ως χωρική ή στρατηγική σύγκλιση, είναι πανταχού παρόν στην οικονομική ζωή — από τις αγορές μέχρι τα εκλογικά προγράμματα.
Συμπέρασμα
Ο Νόμος του Χότελινγκ μας διδάσκει ότι ο ανταγωνισμός δεν οδηγεί πάντα στη διαφοροποίηση· συχνά οδηγεί στην ομοιομορφία. Οι επιχειρήσεις και οι πολιτικοί, προσπαθώντας να μην χάσουν το «κέντρο», καταλήγουν να μοιάζουν μεταξύ τους περισσότερο απ’ όσο νομίζουν.
Και έτσι, όπως στην παραλία του Χότελινγκ, όλοι οι πωλητές συγκλίνουν στο ίδιο σημείο, αφήνοντας τους καταναλωτές να περπατούν λίγο παραπάνω για το «παγωτό» τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου