Πόσες φορές μπορείς να διπλώσεις ένα χαρτί; Η μαθηματική απάντηση της Britney Gallivan
Για χρόνια, κυκλοφορούσε ένας «κανόνας» που ακουγόταν σχεδόν αυτονόητος: κανείς δεν μπορεί να διπλώσει ένα φύλλο χαρτιού περισσότερες από 7 φορές.
Η εξήγηση έμοιαζε πειστική. Κάθε δίπλωμα διπλασιάζει το πάχος του χαρτιού. Αν συνεχίσουμε θεωρητικά, μετά από περίπου 104 διπλώματα το πάχος θα ξεπερνούσε τα 93 δισεκατομμύρια έτη φωτός — μεγαλύτερο από το ορατό Σύμπαν.
Όμως αυτό το επιχείρημα μπέρδευε δύο διαφορετικά πράγματα: το πάχος και το μήκος του χαρτιού.
Η ανατροπή από μια 16χρονη μαθήτρια
Το 2000, μια 16χρονη μαθήτρια από την Καλιφόρνια, η Britney Gallivan, αποφάσισε να εξετάσει το πρόβλημα σοβαρά — μαθηματικά.
Αντί να ρωτήσει «πόσο παχύ γίνεται το χαρτί», έθεσε το σωστό ερώτημα:
Πόσο μήκος χαρτιού χρειάζεται για να διπλωθεί n φορές;
Το πείραμα
Η Gallivan χρησιμοποίησε μια λωρίδα χαρτιού μήκους περίπου 4000 ποδιών (πάνω από 1,2 χιλιόμετρα) — στην πράξη, χαρτί υγείας.
Με αυτό κατάφερε να διπλώσει το χαρτί 12 φορές, καταρρίπτοντας οριστικά τον «μύθο των 7 διπλωμάτων».
Ο μαθηματικός τύπος
Πηγαίνοντας ακόμη πιο πέρα, η Gallivan δεν αρκέστηκε στο πείραμα. Παρήγαγε έναν τύπο που δίνει το ελάχιστο απαιτούμενο μήκος για να διπλωθεί ένα χαρτί n φορές:
$L = \frac{\pi t}{6} \,(2^n + 4)(2^n - 1)$
όπου:
- L είναι το μήκος του χαρτιού,
- t το πάχος του χαρτιού,
- n ο αριθμός των διπλωμάτων.
Ο τύπος δείχνει ξεκάθαρα ότι το πραγματικό εμπόδιο δεν είναι το πάχος, αλλά το πόσο γρήγορα αυξάνεται το απαιτούμενο μήκος.
Τι μας διδάσκει αυτή η ιστορία
Το πρόβλημα του διπλώματος χαρτιού είναι ένα υπέροχο παράδειγμα του πώς:
- μια «αυτονόητη αλήθεια» μπορεί να είναι λανθασμένη,
- τα μαθηματικά αποσαφηνίζουν φυσικούς περιορισμούς,
- η σωστή διατύπωση ενός ερωτήματος είναι συχνά πιο σημαντική από την απάντηση.
Η Britney Gallivan απέδειξε ότι τα μαθηματικά δεν είναι απλώς τύποι, αλλά ένας τρόπος σκέψης που μπορεί να ανατρέψει παγιωμένες αντιλήψεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου