Το Δημοψήφισμα του 1938 και η Θεωρία του «Nudge»: Όταν η Αρχιτεκτονική της Επιλογής Καθοδηγεί τις Αποφάσεις

Το δημοψήφισμα στην Αυστρία το 1938, που αφορούσε την επανένωση με τη Γερμανία υπό τον Adolf Hitler, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της λεγόμενης Nudge Theory. Στο ψηφοδέλτιο, το «Ναι» παρουσιαζόταν με έναν τεράστιο κύκλο αριστερά, ενώ το «Όχι» με έναν πολύ μικρότερο κύκλο δεξιά.

Η διαφορά στο μέγεθος και στη θέση των επιλογών δεν αφαίρεσε τυπικά την ελευθερία επιλογής, αλλά καθοδήγησε ψυχολογικά τους ψηφοφόρους προς την «επιθυμητή» απάντηση.

Τι είναι η Nudge Theory;

Η Nudge Theory (Θεωρία του «Σπρωξίματος») υποστηρίζει ότι μικρές αλλαγές στον τρόπο που παρουσιάζονται οι επιλογές – η λεγόμενη αρχιτεκτονική της επιλογής – μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις των ανθρώπων χωρίς καταναγκασμό.

Παραδείγματα nudges:

• Προβολή της «προτεινόμενης» επιλογής πιο έντονα ή σε πρώτη θέση.

• Χρήση προεπιλεγμένων επιλογών (π.χ. αυτόματη εγγραφή σε πρόγραμμα αποταμίευσης).

• Οπτική ή γλωσσική διατύπωση που ευνοεί μια απόφαση.

Από την πολιτική στην καθημερινότητα

Αν και το παράδειγμα του 1938 είναι προπαγανδιστικό και χειριστικό, η ίδια αρχή χρησιμοποιείται σήμερα σε πιο θετικά πλαίσια, όπως:

• Ενθάρρυνση υγιεινών διατροφικών συνηθειών.

• Προώθηση φιλικών προς το περιβάλλον συμπεριφορών.

• Βελτίωση της ασφάλειας στους δρόμους.

Η Nudge Theory δείχνει πώς η παρουσίαση των επιλογών μπορεί να επηρεάσει βαθιά τις αποφάσεις μας, ακόμη και όταν πιστεύουμε ότι ενεργούμε «ελεύθερα».