What Happened in 2015 and Changed Global Mathematics Education?

Τι συνέβη το 2015 και άλλαξε η παγκόσμια πορεία της μαθηματικής εκπαίδευσης;

Από την άνοδο των σκορ TIMSS στην πτώση του PISA 2022

Για περίπου είκοσι χρόνια — από το 1995 έως το 2015 — η διεθνής εικόνα στα μαθηματικά έμοιαζε, σε γενικές γραμμές, ενθαρρυντική. Οι μεγάλοι διεθνείς διαγωνισμοί και οι μελέτες επίδοσης έδειχναν ότι οι μαθητές σε πολλές χώρες γίνονταν καλύτεροι στα μαθηματικά.

Η μελέτη TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study), που επαναλαμβάνεται κάθε 4 χρόνια, κατέγραψε για πρώτη φορά το 1995 τις επιδόσεις μαθητών Δημοτικού και Γυμνασίου σε δεκάδες χώρες. Μέχρι το 2015 είχαν ήδη ολοκληρωθεί έξι κύκλοι, δημιουργώντας μία 20ετή χρονοσειρά – τη μεγαλύτερη που διαθέτουμε σε διεθνές επίπεδο για επιδόσεις μαθητών σε μαθηματικά και φυσικές επιστήμες.

1. Από την αισιοδοξία των 20 χρόνων TIMSS…

Η ειδική αναφορά «20 Years of TIMSS: International Trends in Mathematics and Science Achievement» δείχνει ότι σε πολλές χώρες:

• οι μέσοι όροι στα μαθηματικά ανέβηκαν μεταξύ 1995 και 2015,
• βελτιώθηκαν τόσο οι χαμηλές όσο και οι υψηλές επιδόσεις (10ο και 90ό ποσοστημόριο),
• δημιουργήθηκε η αίσθηση ότι το σχολείο «παράγει» καλύτερους μαθητές από γενιά σε γενιά.

Στην επίσημη έκθεση των αποτελεσμάτων του TIMSS 2015 επισημαίνεται ότι η μελέτη έχει πλέον φτάσει στο σημείο να προσφέρει μακροχρόνιες τάσεις, δηλαδή όχι μόνο φωτογραφίες μιας χρονιάς, αλλά καμπύλες πορείας μιας χώρας σε βάθος δεκαετιών.

Μέχρι το 2015, τα δεδομένα της TIMSS στήριζαν το αφήγημα μιας «αργής αλλά πραγματικής ανόδου» στο επίπεδο των μαθηματικών παγκοσμίως.

2. …στο σημείο καμπής του 2015

Γιατί λοιπόν μιλάμε για το 2015 ως ορόσημο;

Το 2015 δεν είναι «μαγικό» έτος, αλλά:

• είναι το τελευταίο πλήρες σημείο της 20ετίας TIMSS (1995–2015),
• βρίσκεται λίγο πριν αρχίσουν να εμφανίζονται στη βιβλιογραφία πιο συστηματικές ενδείξεις στασιμότητας ή πτώσης,
• προηγείται των κύκλων PISA 2018 και PISA 2022, όπου η εικόνα αλλάζει δραματικά.

Μετα-αναλύσεις και δευτερογενείς μελέτες που χρησιμοποιούν δεδομένα TIMSS δείχνουν ότι, παρά τη γενική βελτίωση μέχρι το 2015, αρχίζουν ήδη να διαφαίνονται τάσεις κόπωσης σε αρκετά εκπαιδευτικά συστήματα, ιδιαίτερα σε ορισμένες δυτικές χώρες.

Έτσι, το 2015 λειτουργεί σαν σύνορο ανάμεσα:

• στην περίοδο 1995–2015: «ιστορία ανόδου»,
• και στην περίοδο μετά το 2015: «ιστορία αστάθειας και πτώσης».

3. Το PISA 2022: η θεαματική πτώση στα μαθηματικά

Αν η TIMSS μάς δείχνει την πορεία μέχρι το 2015, η PISA μάς δείχνει τι συνέβη στη συνέχεια.

Το PISA (Programme for International Student Assessment) του ΟΟΣΑ μετρά τις επιδόσεις μαθητών 15 ετών σε μαθηματικά, ανάγνωση και φυσικές επιστήμες, κάθε τρία χρόνια. Η πρόσφατη έκθεση «PISA 2022 Results (Volume I): The State of Learning and Equity in Education» δίνει μια εικόνα ιδιαίτερα ανησυχητική για τα μαθηματικά.

• ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ στα μαθηματικά μειώθηκε περίπου κατά 15 μονάδες σε σχέση με το 2018 – η μεγαλύτερη πτώση που έχει καταγραφεί ανάμεσα σε δύο διαδοχικούς κύκλους,
• περίπου 31% των μαθητών κατά μέσο όρο βρίσκονται κάτω από το βασικό επίπεδο επάρκειας (κάτω από Level 2), δυσκολευόμενοι σε στοιχειώδεις εφαρμογές.

Στις αναλυτικές εκθέσεις για μεμονωμένες χώρες, όπως π.χ. η Ελλάδα, καταγράφεται επίσης σαφής πτώση των επιδόσεων στα μαθηματικά μεταξύ 2018 και 2022, ενισχύοντας την ιδέα ότι η υποχώρηση δεν αφορά μόνο λίγες περιπτώσεις αλλά ευρύ φάσμα εκπαιδευτικών συστημάτων.

Παράλληλα, δημοσιογραφικές και ερευνητικές αναλύσεις πάνω στα δεδομένα TIMSS και PISA της τελευταίας δεκαετίας επισημαίνουν πως:

• σε αρκετές χώρες, οι επιδόσεις των καλύτερων μαθητών έπεσαν πιο έντονα από ό,τι των ασθενέστερων,
• η πτώση δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στην πανδημία COVID-19, αλλά συνδέεται με συσσωρευμένες εκπαιδευτικές και κοινωνικές αλλαγές.

4. Τι άλλαξε πραγματικά μετά το 2015;

Οι πηγές δεν μιλούν για «μαγική χρονιά», αλλά αν τις διαβάσει κανείς συνδυαστικά, αναδεικνύονται πέντε μεγάλες αλλαγές που γύρω στο 2015 παγιώνονται:

1. Κορεσμός της αρχικής εκπαιδευτικής ώθησης
   Οι μεταρρυθμίσεις των δεκαετιών ’90–’00 έφεραν κέρδη, αλλά αυτά δεν συνεχίστηκαν αυτόματα. Τα κέρδη των πρώτων 20 ετών TIMSS έφτασαν σε ένα «πλατό».
2. Μετασχηματισμός της σχέσης μαθητή–τεχνολογίας
   Η τεχνολογία (κινητά, εφαρμογές, έτοιμες λύσεις) άρχισε να λειτουργεί όχι μόνο ως βοήθημα, αλλά συχνά ως υποκατάστατο της διαδικασίας επίλυσης. Αυτό δεν αποτυπώνεται άμεσα στα τεστ, αλλά αλλάζει το πλαίσιο μάθησης.
3. Ενίσχυση των ανισοτήτων
   Μελέτες που χρησιμοποιούν δεδομένα TIMSS και PISA δείχνουν ότι κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες (μορφωτικό επίπεδο γονέων, πόροι στο σπίτι, πρόσβαση σε βιβλία) συνδέονται όλο και πιο στενά με τις επιδόσεις.
4. Πίεση για εξετάσεις – όχι για βαθιά κατανόηση
   Σε πολλές χώρες, το σχολείο οργανώθηκε γύρω από εξετάσεις υψηλού διακυβεύματος. Τα διεθνή τεστ, αντί να γίνουν αφορμή για ουσιαστικές αλλαγές, συχνά οδήγησαν σε κουλτούρα «διδασκαλίας για το τεστ».
5. Συστημικά σοκ: κρίσεις και πανδημία
   Η PISA 2022 τεκμηριώνει ότι η πανδημία είχε σαφές αρνητικό αποτύπωμα στις επιδόσεις· όμως τονίζει επίσης ότι οι τάσεις στασιμότητας ή πτώσης στα μαθηματικά είχαν αρχίσει πριν από την COVID-19.

Το 2015 δεν είναι ένα τυχαίο έτος· είναι το σημείο όπου η περίοδος «κέρδη από τις μεταρρυθμίσεις» ολοκληρώνεται και αρχίζει η περίοδος «συστημικής κόπωσης και νέων προκλήσεων».

5. Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον της μαθηματικής εκπαίδευσης;

Οι μακροχρόνιες τάσεις TIMSS–PISA μας υπενθυμίζουν ότι:

• δεν υπάρχει φυσικός νόμος που να εγγυάται πως κάθε νέα γενιά θα ξέρει περισσότερα μαθηματικά από την προηγούμενη,
• η βελτίωση μέχρι το 2015 ήταν αποτέλεσμα στοχευμένων πολιτικών και σταθερών επενδύσεων, όχι αυτονόητη εξέλιξη,
• χωρίς νέα, συνειδητή προσπάθεια, τα μαθηματικά όχι μόνο δεν βελτιώνονται, αλλά υποχωρούν.

Από την οπτική ενός εκπαιδευτικού ή ενός υπεύθυνου πολιτικής, το μήνυμα είναι καθαρό:

Αν δεν υπάρξει νέα επένδυση σε ποιοτική διδασκαλία, μείωση ανισοτήτων και καλλιέργεια κουλτούρας μαθηματικής σκέψης, το 2015 θα μείνει στη μνήμη ως η χρονιά που η παγκόσμια καμπύλη στα μαθηματικά γύρισε προς τα κάτω.

6. Ενδεικτικές βιβλιογραφικές αναφορές

• Mullis, I. V. S. et al. (2016). TIMSS 2015 International Results in Mathematics. IEA, Boston College.
• Mullis, I. V. S., Martin, M. O. (2016). 20 Years of TIMSS: International Trends in Mathematics and Science Achievement. TIMSS & PIRLS International Study Center.
• OECD (2023). PISA 2022 Results (Volume I): The State of Learning and Equity in Education. Paris: OECD Publishing.
• OECD (2023). PISA 2022 Results, Country Note: Greece. Paris: OECD Publishing.
• NCES / NCEE (διάφορες αναφορές) πάνω στις τάσεις TIMSS και PISA.

What Happened in 2015 and Changed the Global Course of Mathematics Education?

From 20 Years of Rising TIMSS Scores to the PISA 2022 Decline

For roughly twenty years — from 1995 to 2015 — the international picture in mathematics looked, overall, encouraging. Large-scale international assessments suggested that students in many countries were getting better at mathematics.

The TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study), administered every four years, first measured the achievement of primary and lower-secondary students in 1995. By 2015, six full cycles had been completed, creating a 20-year time series — the most extensive global dataset we have on student achievement in mathematics and science.

1. From 20 Years of TIMSS Optimism…

The special report “20 Years of TIMSS: International Trends in Mathematics and Science Achievement” shows that in many countries:

• average mathematics scores increased between 1995 and 2015,
• both low and high performers (10th and 90th percentiles) improved,
• a sense emerged that schools were producing stronger cohorts of students over time.

In the official TIMSS 2015 results, the study is presented as a tool that now offers long-term trends, not just one-off snapshots: it allows us to trace a country’s trajectory in mathematics over decades.

Up to 2015, TIMSS data supported the narrative of a “slow but real upward trend” in global mathematics achievement.

2. …to the 2015 Turning Point

Why, then, do we speak of 2015 as a turning point?

2015 is not a “magical” year, but:

• it is the last full point of the 20-year TIMSS series (1995–2015),
• it precedes the first systematic signs of stagnation or decline in several systems,
• it comes right before the PISA 2018 and PISA 2022 cycles, where the picture changes dramatically.

Meta-analyses and secondary studies that use TIMSS data suggest that, despite overall improvement up to 2015, signs of “fatigue” in some systems were already visible, especially in parts of the Western world.

In this sense, 2015 functions as a boundary between:

• the period 1995–2015: a “story of growth”, and
• the period after 2015: a “story of instability and decline”.

3. PISA 2022: The Dramatic Drop in Mathematics

If TIMSS shows us the upward trajectory up to 2015, PISA reveals what has unfolded since.

The PISA (Programme for International Student Assessment) of the OECD tests 15-year-old students in mathematics, reading and science every three years. The recent report “PISA 2022 Results (Volume I): The State of Learning and Equity in Education” paints a particularly worrying picture for mathematics.

• the OECD average in mathematics fell by about 15 score points compared to 2018 — the largest drop ever recorded between two consecutive cycles,
• on average, around 31% of students perform below the baseline level of proficiency in mathematics (below Level 2), struggling with basic applications.

Country notes, such as the one for Greece, also show a clear decline in mathematics achievement between 2018 and 2022, reinforcing the view that the downturn is not limited to a handful of systems but affects a wide range of countries.

At the same time, journalistic and research analyses of TIMSS and PISA data from the last decade highlight that:

• in some countries, the highest-performing students saw sharper declines than the lowest-performing ones,
• the drop cannot be explained solely by the COVID-19 pandemic; it is linked to accumulated educational and social changes.

4. What Really Changed after 2015?

The sources do not frame 2015 as a “magical year”, but read together, they reveal five major shifts that solidify around that time:

1. The saturation of early reform gains
   Reforms of the 1990s and 2000s produced significant gains, but these did not continue automatically. The early TIMSS improvements reached a “plateau”.
2. A new student–technology relationship
   Technology (phones, apps, instant solutions) has become not only a support tool, but often a substitute for the process of solving. This does not appear directly in test items, but it reshapes learning habits.
3. Deepening inequalities
   Studies using TIMSS and PISA show that socio-economic factors (parent education, home resources, access to books) are ever more tightly linked to achievement.
4. High-stakes exams over deep understanding
   In many countries, schooling became organized around high-stakes testing. International assessments, instead of inspiring deeper reforms, often led to a culture of “teaching to the test”.
5. System shocks: crises and the pandemic
   PISA 2022 documents clear negative effects of the pandemic, but also stresses that trends of stagnation or decline in mathematics had started before COVID-19.

2015 is not a random date; it marks the moment when the era of “gains from reform” closes and a new era of “system fatigue and emerging challenges” begins.

5. What Does This Mean for the Future of Mathematics Education?

The long-term TIMSS–PISA trends remind us that:

• there is no natural law guaranteeing that each new generation will know more mathematics than the previous one,
• improvement up to 2015 was the result of targeted policies and sustained investment, not an automatic outcome,
• without renewed and purposeful effort, mathematics achievement does not just stagnate — it erodes.

From the viewpoint of educators and policymakers, the message is clear:

Without new investment in high-quality teaching, reduced inequalities and a strong culture of mathematical thinking, 2015 may go down in history as the year when the global mathematics curve turned downward.

6. Indicative References

• Mullis, I. V. S. et al. (2016). TIMSS 2015 International Results in Mathematics. IEA, Boston College.
• Mullis, I. V. S., Martin, M. O. (2016). 20 Years of TIMSS: International Trends in Mathematics and Science Achievement. TIMSS & PIRLS International Study Center.
• OECD (2023). PISA 2022 Results (Volume I): The State of Learning and Equity in Education. Paris: OECD Publishing.
• OECD (2023). PISA 2022 Results, Country Note: Greece. Paris: OECD Publishing.
• NCES / NCEE reports and briefs on TIMSS and PISA trends.