Σε έναν από τους πιο εμβληματικούς διαλόγους του Πλάτωνα, τον Μένωνα, ο Σωκράτης επιχειρεί να αποδείξει ότι η γνώση δεν αποκτάται μόνο μέσω διδασκαλίας, αλλά μπορεί να αναδυθεί μέσα από ερωτήσεις – μια διαδικασία που αποκαλεί μαιευτική.
🎭 Τα πρόσωπα του διαλόγου:
-
Σωκράτης: Ο "αδαής" φιλόσοφος που ισχυρίζεται πως γνωρίζει μόνο ένα πράγμα — ότι δεν γνωρίζει τίποτα.
-
Μένων: Νέος και φιλόδοξος, ισχυρίζεται ότι γνωρίζει τι είναι αρετή.
-
Ο Σκλάβος: Ένα απλό αγόρι, χωρίς τυπική εκπαίδευση, που χρησιμοποιείται από τον Σωκράτη για να δείξει την "ανάμνηση" της γνώσης.
🧠 Η μαθηματική πρόκληση του Σωκράτη
Ο Σωκράτης σχεδιάζει ένα τετράγωνο με πλευρά 2 πόδια. Η ερώτηση είναι απλή:
«Πόσο είναι το εμβαδόν;»
Ο σκλάβος απαντά σωστά: 2 × 2 = 4 τετραγωνικά πόδια.
Ο Σωκράτης συνεχίζει:
«Αν θέλαμε ένα τετράγωνο διπλάσιο σε εμβαδόν, δηλαδή 8 τετραγωνικά πόδια, ποια θα ήταν η πλευρά του;»
Ο σκλάβος απαντά πρόχειρα:
«Η πλευρά πρέπει να είναι διπλάσια, δηλαδή 4 πόδια.»
Όμως:
-
4 × 4 = 16, και όχι 8!
-
Είναι τετραπλάσιο, όχι διπλάσιο.
Ο Σωκράτης, χωρίς να διδάσκει τίποτα, συνεχίζει με ερωτήσεις και σχήματα στο έδαφος.
✏️ Το μαθηματικό λάθος φέρνει την επίγνωση της άγνοιας
Ο Σωκράτης σχολιάζει:
«Βλέπεις, Μένων, δεν του δίδαξα τίποτα. Απλώς τον ρωτάω. Νόμιζε ότι ήξερε. Τώρα αναγνωρίζει την άγνοιά του.»
Ο Σκλάβος τελικά ομολογεί:
«Μα, μα τον Δία, Σωκράτη, δεν ξέρω τίποτα γι’ αυτό.»
Ο Μένων συμφωνεί: Ο νεαρός δεν γνώριζε στην αρχή ότι δεν γνώριζε.
🔁 Το τελικό συμπέρασμα του Σωκράτη
Ο Σωκράτης δεν λέει τη λύση. Αφήνει τον Σκλάβο να ανακαλύψει σταδιακά την αλήθεια. Και αυτό, λέει, είναι η απόδειξη ότι η γνώση υπάρχει μέσα μας, σαν ανάμνηση — δεν χρειάζεται διδασκαλία, αλλά κατάλληλη καθοδήγηση.
Ο διάλογος αυτός αποτελεί φιλοσοφικό θεμέλιο για πολλές σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους, όπου ο μαθητής δεν είναι παθητικός δέκτης, αλλά ενεργός ερευνητής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου